Nederland kent een gigantische woningbouwopgave. Het kabinet heeft de ambitie om een miljoen extra huizen te bouwen. Een goede ontsluiting en aandacht voor mobiliteit is hierbij essentieel. De Metropoolregio Amsterdam heeft concrete plannen om het Rijk te helpen de woningcrisis op te lossen door middel van het bouwen van 175.000 woningen. Dat is de boodschap van vertegenwoordigers van de Metropoolregio Amsterdam tijdens een bijeenkomst over mobiliteit en woningbouw.
Symbolischer kon het bijna niet. In de Malietoren in Den Haag vond de bijeenkomst Wonen en Mobiliteit plaats terwijl onderlangs de file op de op de A12/Utrechtse baan langzaam voortschreed. Een bijeenkomst met de sleutelspelers uit de wereld van woningbouw en mobiliteit over een belangrijk vraagstuk: als er heel veel woningen gebouwd moeten worden in de Metropoolregio Amsterdam, wat moet er dan gebeuren om de bereikbaarheid te garanderen?
Bijeenkomst met boodschap
De bijeenkomst – georganiseerd door de Metropoolregio Amsterdam in samenwerking met de Vervoerregio– had een helder doel: in Den Haag duidelijk maken dat de regio vele woningen kan bijbouwen om bij te dragen aan het oplossen van de woningnood, maar dat dit wel samen moet gaan met investeringen in de bereikbaarheid en mobiliteit.
Jeroen Olthof, gedeputeerde van de provincie Noord-Holland, benadrukt: ‘Meer inwoners betekent meer verkeer en meer goederenvervoer. Om te voorkomen dat we letterlijk met zijn allen stil komen te staan zijn forse investeringen nodig in vooral het openbaar vervoer. Wij verwachten dat het Rijk daar, samen met de regio, haar verantwoordelijkheid voor neemt.’ Mark Harbers, minister van Infrastructuur en Waterstaat, begreep het maar al te goed. In zijn openingswoord gaf hij aan: ‘Wonen en infrastructuur zijn terreinen die altijd met elkaar te maken hebben gehad, maar die de laatste jaren naar elkaar toe gegroeid zijn. Dat zal in de toekomst alleen maar sterker worden.’
Bouwen in de metropoolregio
De bijeenkomst komt op het juiste moment. De woningnood is urgent en het nieuwe kabinet wil daar graag iets aan doen. Minister Harbers: ‘Om de woningnood op te lossen is er de ambitie om per jaar zeventigduizend tot honderdduizend woningen te bouwen in Nederland. Dat is per jaar een stad ter grootte van Almere. Alleen tijdens de wederopbouw heeft Nederland per jaar zoveel woningen uit de grond gestampt.’ Een behoorlijke klus dus. Een groot deel van die woningen kunnen gebouwd worden in de Metropoolregio Amsterdam, 175.000 in acht jaar. De regio heeft ervaring met bouwen onder druk. Marja Ruigrok, DB-lid van de Vervoerregio Amsterdam:
‘Een investering in de MRA verdient zich meer dan terug en komt ten goede aan heel Nederland. De MRA vertegenwoordigt namelijk 25% van het Bruto Nationaal Product in Nederland.’
Investeren in mobiliteit
Maar het bouwen van woningen vraagt om investeringen in mobiliteit en in het specifiek in investeringen in openbaar vervoer. Jan De Reus – Gedeputeerde van de Provincie Flevoland- ‘mobiliteit is het sleutelwoord om de woningbouw mogelijk te maken. Het is de randvoorwaarde van alle projecten en zonder investeringen in mobiliteit kunnen we de gemaakte plannen niet waarmaken’. De mensen die in de nieuwe woningen gaan wonen zullen zich immers ook verplaatsen. Van huis naar school, naar werk en naar recreatieplaatsen. Daarnaast vraagt het om goederenvervoer zoals bevoorrading van supermarkten en bezorging van pakketjes. De verwachting is dat het bouwen van de woningen een grote druk zal leggen op het openbaar vervoer. Thea de Vries, directeur Vervoerregio Amsterdam, licht toe: ‘We hebben gelukkig een heel sterk openbaar vervoer netwerk in de vervoerregio. Dat moeten we optimaal benutten, maar we moeten er ook in blijven investeren om te zorgen dat het sterk blijft.’ Haar boodschap werd versterkt door de korte filmpjes tussen de sprekers door: over het doortrekken van de Noord/Zuidlijn en het sluiten van de metroring in Amsterdam.
Tekorten in zicht
De investeringen in mobiliteit zijn geen vanzelfsprekendheid. Er zijn op dit moment tekorten op belangrijke bereikbaarheidsprojecten zoals Amsterdam-Haarlem, de ZaanIJlijn en Zuidasdok. Amsterdamse wethouder Verkeer en Vervoer Egbert de Vries: “Het gaat hier stuk voor stuk om projecten van nationaal belang die nodig zijn om de woningbouwcrisis op te lossen en Nederland in de toekomst bereikbaar te houden.” Voor de lange termijn zijn er schaalspronginvesteringen nodig voor het doortrekken van de Noord-Zuidlijn, maar ook voor andere projecten zoals het sluiten van de metroring van Amsterdam en de IJmeerverbinding naar Almere. Het financiële tekort zal mogelijk nog groter worden door de stijgende materiaalkosten, waardoor er minder gedaan worden met beschikbare budget.
Financiering in verschillende potjes
Minister Harbers onderkent deze uitdaging. ‘In het nieuwe mobiliteitsfonds is 7,5 miljard beschikbaar voor mobiliteitsoplossingen.’ Maar zoals dat vaker het geval is ‘zijn er meer plannen dan geld.’ Daarom maakt het ministerie op dit moment een afwegingskader. Zo kan er onderbouwd voor bepaalde projecten gekozen worden. Vragen die mogelijk in het afwegingskader komen te staan zijn “in hoeverre draagt een project bij aan nieuwe woningbouw” en “in hoeverre wordt er in het project rekening gehouden met water en bodem.” Hij gaf daarom de uitnodig aan iedereen van de bijeenkomst om het ministerie ‘te verrassen met mooie plannen.’ Maar creatieve plannen zijn niet genoeg. Er moet ook goed gekeken worden naar geldstromen, ook als het op woningbouw aankomt. Martin van Rijn, voorzitter van Aedes vereniging van woningcorporaties, benoemt: ‘Als we in een optimistisch scenario middelen genoeg hebben, zitten deze in verschillende potjes. De uitdaging is om die potjes dan bij elkaar te krijgen.’
Stikstof en de rol van elektrisch rijden
De andere grote uitdaging, naast geld, is stikstof. Laura Bromet, Tweede Kamerlid voor GroenLinks, sprak tijdens de bijeenkomst: ‘In Den Haag gaan de discussies vaak over de locaties van de woningbouw, maar de bottleneck zit veel meer in de stikstofuitstoot en de grondstofprijzen.’ Uitstootvrij bouwen is helaas nog niet mogelijk. Maar Maxime Verhagen, voorzitter Bouwend Nederland, benadrukt dat de te bouwen woningen wel kunnen bijdragen aan een klimaatbestendig Nederland, door deze aardgasvrij en CO2 neutraal te maken. Ook ligt hier mogelijk een rol voor het openbaar vervoer. Thea de Vries: ‘Het openbaar vervoer kan bijdragen aan het verminderen van het stikstofprobleem door bijvoorbeeld alles zo snel mogelijk te elektrificeren. Daarmee los je twee problemen op met een maatregel. We maken een verschil wat betreft stikstofreductie en bereikbaarheid.’
Positieve noot
Ondanks de vele obstakels eindigde de bijeenkomst met een voorzichtig positieve noot. Er liggen kansen in de Metropoolregio om te bouwen, zonder dat dit ten koste van natuur hoeft te gaan. Fahid Minas, Tweede Kamerlid voor de VVD, beaamt dit. ‘Als de helft van de te bouwen woningen in de Randstad wordt gebouwd, kan de regio zijn natuurrijke karakter behouden.’ En dat is precies een kenmerk van de Metropoolregio, een regio waar zowel de stad als de natuur dichtbij is. Marja Ruigrok sloot dan ook af met de woorden: ‘Deze bijeenkomst laat voor het eerst expliciet zien dat wonen en mobiliteit natuurlijke partners zijn. Ondanks de vele problemen hebben alle partijen de bereidheid tot samenwerking genoemd. Als we in de toekomst een tandje bijzetten, kunnen we veel moois realiseren in de Metropoolregio Amsterdam.’
