Elk jaar krijgt één Haarlemmermeers monument de titel ‘Monument van het jaar’. De Commissie Omgevingskwaliteit heeft ook dit jaar drie mooie monumenten geselecteerd. Het thema van Open Monumentendag 2023 (9 en 10 september) is ‘Levend Erfgoed’. De Haarlemmermeerse monumenten zijn niet alleen statische herinneringen aan een ver verleden. Ze worden nog elke dag gebruikt. Erfgoed is in beweging en verandert met de tijd mee.
De monumenten waar vanaf nu op gestemd kan worden: Boerderij De Landman in Hoofddorp, het Pomphuisje in Nieuw-Vennep en Dorpsgezicht Spaarnwoude.
Boerderij De Landman
Toen het Haarlemmermeer in de negentiende eeuw werd drooggelegd reisden pioniers vanuit heel Nederland naar dit nieuwe land om er te gaan wonen. Agrarische bedrijven werden opgezet en de mensen bouwden boerderijen op hun eigen manier. Daardoor zijn er in de gemeente allerlei verschillende soorten boerderijen te vinden. Boerderij De Landman is een belangrijk onderdeel van de geschiedenis. Het monument is te vinden op de hoek van de Hoofdweg en de Bennebroekerweg bij Tudorpark. De boerderij werd rond 1871 gebouwd en vooral gebruikt voor akkerbouw. In de jaren 30 werd er een fruitboomgaard op het land naast de boerderij aangelegd. Dit werd de grootste inkomstenbron. Aan de vierkante plattegrond en het piramidevormige dak is te herkennen dat dit een stolpboerderij is. Een type boerderij dat vooral in Noord-Holland te vinden is.
Op dit moment wordt de boerderij helemaal opgeknapt en gerestaureerd. In plaats van een woning voor één boerenfamilie wordt de boerderij omgetoverd tot vier appartementen. Ook op het omliggende terrein komen woningen. Dit monument is daardoor een mooi voorbeeld van ‘Levend Erfgoed’.
Boerderij de Landman. Foto: Bureau Helsdingen
Het Pomphuisje
Met 2 bij 2 meter is het Pomphuisje het kleinste monument van Haarlemmermeer. Het huisje staat aan de Hoofdweg in PARK21 en is eigendom van Stichting Haarlemmermeermuseum de Cruquius. Vroeger stonden er veel van deze huisjes in de gemeente Haarlemmermeer. Ze pompten water vanuit de polder naar de Hoofdvaart en Ringvaart. Zo werd het grondwater verlaagd en konden boeren de grond in de polder gebruiken voor landbouw. Nu worden grotere professionele gemalen gebruikt om het grondwaterpeil op orde te houden.
Het witte huisje uit 1920 is als enige nog in originele staat. Hoe dit monument past in het thema ‘Levend Erfgoed’? In 2014 hebben inwoners verhalen en ideeën over het pomphuisje ingestuurd. Op basis hiervan is het kinderboek: ‘Er brandt licht in het pomphuisje!’ geschreven. Zo wordt het Pomphuisje toch levend gehouden, ook al heeft het geen functie meer.
Het Pomphuisje. Foto: Kees van der Veer
Dorpsgezicht Spaarnwoude
Spaarnwoude is een klein dorp in het noorden van Haarlemmermeer, dat al bestaat sinds de middeleeuwen. Het dorpsgezicht van Spaarnwoude is aangewezen als gemeentelijk monument. Het gaat dan om de Stompe Toren en een aantal huizen aan de Kerkweg. De Stompe Toren is hét herkenningspunt van dit gebied. De kerk valt op omdat het op een 5000 jaar oude strandwal ligt. De strandwal is door de Provincie Noord-Holland aangewezen als ‘aardkundig monument’.
De nominatie van Dorpsgezicht Spaarnwoude geeft aan dat erfgoed niet altijd alleen een gebouw hoeft te zijn. Landschap is altijd in beweging. Ook is de combinatie landschap en gebouwd erfgoed heel bijzonder. Een mooi voorbeeld van ‘Levend Erfgoed’. Er wordt volop gewoond en gerecreëerd. Waarbij de kerk nu gebruikt wordt als cultureel centrum.
De Stompe Toren maakt deel uit van dorpsgezicht Spaarnwoude. Foto: Jur Engelchor
Welk monument verdient de titel ‘Monument van het jaar 2023’?
Stemmen kan vanaf nu via het stemformulier op de website van de gemeente Haarlemmermeer. Dit kan tot en met 17 augustus. Op zaterdag 9 september maakt wethouder Marja Ruigrok de winnaar bekend. Dan trapt zij gelijk Open Monumenten dag 2023 af! De winnaar krijgt de wisselbokaal uitgereikt en mag zich een jaar lang ‘Monument van het Jaar’ noemen.
